Urtzi Odriozola
Jacques Perret (1906-1992) filologoak asmatu zuen ordenagailu hitza (frantsesetik dator ordinateur) 1955ko apirilaren 16an izenpetua eta IBM enpresari zuzendua da gutuna.
Hitza lexiko teologikotik dator eta jatorrian Jainkoa munduan ordena jartzen (Dieu qui met de l’ordre dans le monde) esan nahi du.
1954ean, IBMko filial frantsesak bere kalkulagailu elektronikoei izena eman nahi zien: kalkulagailu terminoa (computer hitzaren itzulpen literala) ez baitzen oso sinesgarria egiten, eta konpainiak filologoarengana jo zuen proposamen esplizitoagoen eta hizkuntza frantsesagandik gertuagoko itzulpenen eske.
Oharra: ZTFnews.org webgunetik itzulitako albistea
Oharra: ZTFnews.org webgunetik itzulitako albistea
Iruzkinak (1)
ElhuyarHiztegiak 2015ko api. 20a, 10:06
Oso artikulu interesgarria, eskerrik asko!!
Beharbada, zehatzagoa da adieraztea frantsesezko "ordinateur" hitzarena dela urteurrena. Euskaraz, Euskaltzaindiaren XX. mendeko corpus estatistikoaren arabera behintzat (http://xxmendea.euskaltzaindia.eus/Corpus/), "ordenadore" hitzaren lehen agerpena (Kepa Zalbide, "Zenbakizko kontrola", 1982) "ordenagailu"rena baino lehenagokoa da (Koro Navarro, Senez, 1986, 1 zk., 73-75) . Gainera, askoz ugariagoa (216 / 50).
1990-2002 bitarteko testuak jaso dituen Zientzia eta Teknologiaren Corpusean ere (http://www.ztcorpusa.net/cgi-bin/kontsulta.py?mota=aurreratua) ugariagoa da "ordenadore" hitza (229 / 129), baina 1990ko hamarkadaren erdialdean Euskaltzaindiak "ordenagailu" onartu zuen (Hiztegi Batu Oinarriduna: http://bit.ly/1O78AZq), eta, geroztik, hori da estandarrean nagusitu den grafia, datu hauek erakusten dutenez:
ordenadore / ordenagailu hitzen agerpen-datuak gaur egungo hiru corpusetan
Lexikoaren Behatokia 180 / 4.358 (http://lexikoarenbehatokia.euskaltzaindia.net/cgi-bin/kontsulta.py):
Egungo Testuen Corpusa 759 / 12.720 (http://www.ehu.eus/etc/):
Elhuyar Web-corpusa 2.579 / 17.141 (http://webcorpusak.elhuyar.org/cgi-bin/kontsulta.py?mota=arrunta)
Elhuyar Hiztegiak